BUDAYA SENGGARA: SUMBER UTUSAN MALAYSIA

Utamakan senggaraan
Oleh Zin Mahmud (WARTAWAN UTUSAN)

Tiga cabang dalam sistem demokrasi berparlimen ialah eksekutif, legislatif dan judikatif. Eksekutif adalah kerajaan yang menjalankan pentadbiran dan Putrajaya merupakan pusatnya.

Legislatif adalah badan penggubal undang-undang yang lokasi sidangnya ialah bangunan Parlimen.

Sementara judikatif iaitu badan kehakiman yang bangunannya ialah Istana Keadilan di Putrajaya dan mahkamah-mahkamah lain termasuk Kompleks Mahkamah Wilayah Persekutuan di Jalan Duta.

Maka dengan berlakunya kebocoran di pejabat Jabatan Imigresen di Putrajaya, Kompleks Mahkamah dan bangunan Parlimen, maka lengkaplah bahawa ketiga-tiga cabang sistem pemerintahan demokrasi negara diwakili dalam masalah penyenggaraan.

Sesungguhnya terdapat kefahaman umum bahawa ketika negara ini cergas dalam membina bangunan dan infrastruktur, beserta dengan reka bentuk indah yang memberi perhatian besar kepada hiasan, dekor dan kosmetik, tetapi Malaysia lemah dari segi budaya penyenggaraan. Sebab itulah berlaku kerosakan dan kebocoran.

Terdapat perbezaan antara bangunan-bangunan di Putrajaya dan Kompleks Mahkamah Jalan Duta di satu pihak, dengan bangunan Parlimen di pihak yang lagi satu.

Putrajaya dan Kompleks Mahkamah merupakan bangunan-bangunan baru yang didirikan selepas tahun 2000. Maka apabila ia rosak dan bocor, dapat dikatakan bahawa terdapat sesuatu yang tidak kena pada kerja-kerja penyenggaraannya.

Tetapi bangunan Parlimen tergolong sebagai binaan awal kemerdekaan yang reka bentuknya juga mempunyai ciri-ciri modernis unik dengan identiti negara Malaysia yang diilhamkan oleh Tunku Abdul Rahman.

Perdana Menteri pertama Malaysia itu mahukan bangunan-bangunan yang unik dengan memiliki ciri-ciri modenis untuk menampilkan sebuah negara yang memandang ke depan di samping beridentiti sendiri.

Maka bangunan Parlimen tergolong kepada seni bina Malaysia tulen era merdeka dengan bersifat modenis. Lain-lain bangunan yang seciri dengannya ialah Masjid Negara, Tugu Negara, bangunan Wisma Putra lama, bangunan Dewan Bahasa dan Pustaka lama, Muzium Negara, Bangunan Persekutuan (Federal House), Masjid Sultan Abdul Aziz di Petaling jaya dan bangunan Lapangan Terbang Subang.

Paling jelas ialah Masjid Negara

di mana kubah berbentuk payung terbuka dan menara payung tertutup adalah ciri unik identiti masjid Malaysia. Tidak ada masjid seumpama itu di dunia.

Secara tradisional, masjid di negara ini tidak mempunyai kubah bulat seperti di Asia Barat. Tradisinya, masjid negara ini berbumbung bertingkat seperti masjid-masjid di Melaka.

Pentadbir Inggeris adalah pihak yang mula membawa kubah di bangunan-bangunan di negara ini. Mereka mengambil inspirasi daripada bangunan-bangunan Moghul di India. Maka muncullah masjid berkubah di Masjid Ubudiah di Kuala Kangsar, Masjid Zahir Alor Star dan Masjid Jamek Kuala Lumpur. Kemuncaknya ialah Bangunan Sultan Abdul Samad, bangunan ibu pejabat KTM dan Stesyen Kereta api Kuala Lumpur.

Transformasi

Bagaimanapun ciri modenis yang diwakili oleh Masjid Negara dan bangunan Parlimen mula digantikan dengan bentuk Asia Barat pada tahun-tahun 80 dan 90-an. Maka Masjid Sultan Salahuddin di Shah Alam memiliki kubah yang mempesona. Begitu juga Masjid Wilayah Persekutuan. Tetapi paling jelas transformasi ini ialah apabila Putrajaya muncul dengan bangunan-bangunan yang memiliki pelbagai kubah.

Dalam menyingkirkan ciri modenis ini, bangunan seperti Masjid Negara dan bangunan Parlimen turut diubah suai dengan menempatkan dekor dan hiasan yang menghilangkan identiti asal.

Maka elemen-elemen Asia Barat mula muncul dalam bangunan Masjid Negara dan keasliannya sebagai seni bina tulen Malaysia terjejas dengan ubah suai itu. Mimbar yang modenis juga digantikan dengan reka bentuk tradisional Asia Barat. Tetapi paling jelas yang berlaku ialah di bangunan Parlimen.

Dengan perbelanjaan yang besar, seni hiasan dalaman bangunan Parlimen diubah suai untuk memasukkan ciri-ciri tradisional yang meleret-leret hingga menghilangkan identiti asal bangunan Parlimen sebagai reka bentuk modenis untuk melambangkan Malaysia yang memandang ke hadapan.

Dalam kesibukan perhatian mengubah ciri identiti dalam bangunan Parlimen itu, perhatian yang seimbang tidak pula diberikan kepada penyenggaraan dan pembaikan perkara-perkara asas seperti bumbungnya.

Maka ketika dalaman bangunan Parlimen begitu hebat berlaku pula kebocoran yang menunjukkan bahawa keutamaan tidak diberikan kepada penyenggaraan berbanding hiasan serta kosmetik.

Namun begitu, gejala seperti ini tidak perlu dihairankan di negara ini. Jika melihat bagaimana kalangan pihak-pihak berkuasa tempatan (PBT) di negara ini meletakkan keutamaan, maka dapat difahami betapa kerja hiasan serta kosmetik tidak diimbangkan dengan penyenggaraan kemudahan asas.

Maka dapat ditemui betapa terdapat PBT yang menghias kawasan masing-masing dengan pasu-pasu yang disangka cantik beserta dengan tiang lampu yang berukiran indah, mengikut jejak langkah Putrajaya.

Dalam membelanjakan wang yang banyak untuk benda-benda hiasan ini, ada PBT yang tidak begitu mengambil berat mengenai jalan yang berlubang, longkang tersumbat dan tanda nama jalan yang terabai. Di sinilah yang dikatakan bahawa budaya penyenggaraan tidak wujud. Atau lebih tepat lagi, keutamaannya di negara ini adalah kepada hiasan dan kosmetik.

Maka perlu diingat bahawa dengan segala keindahan bangunan, perkiraan akhir ialah apa yang dilahirkan dari dalamnya melalui kemudahan yang disediakannya.

Umpamanya bukan soal masjid yang tersergam indah tetapi adalah kemudahan yang disediakannya, dan seterusnya apa yang dilahirkan daripadanya. Jika masjid tersergam indah tetapi tandasnya tidak mencerminkan kesucian Islam, maka bangunan seumpama itu sudah gagal.

Apatah lagi hendak mengharapkan bahawa dari masjid yang begitu indah, sewajarnya jemaah yang lahir daripadanya adalah bermutu.

Maka begitu juga dengan bangunan Parlimen. Dalam memastikan bangunan itu indah dan perkhidmatan yang diberikannya memuaskan, maka hasil daripada perdebatan serta musyawarah oleh ahli-ahli Parlimen hendaklah turut bermutu.

Bangunan yang tidak seimbang, dari segi fizikal dan kemudahan menghasilkan warga yang juga kurang memuaskan.

Begitu juga dengan bangunan mahkamah yang indah. Ia juga harus diimbangkan dengan kemudahan yang dibekalkan bagi melaksanakan keadilan. Justeru apa yang lebih penting ialah keadilan yang dilahirkan daripada bangunan-bangunan itu.

Rakyat Malaysia pasti bangga dengan keindahan Putrajaya yang tiada tolok bandingnya di dunia. Tetapi keindahan itu juga wajar diimbangkan dengan kecekapan dalam pentadbiran bagi kebajikan rakyat.